Postać
Jan Baudouin de Courtenay 1845-1929

Urodził się 13 marca 1845 r. w Radzyminie, w rodzinie o francuskich korzeniach arystokratycznych. Ukończył warszawską Szkołę Główną, studia kontynuował w Pradze, Jenie i Lipsku, gdzie w 1870 r. obronił doktorat. Jako profesor pracował na uniwersytetach w Kazaniu (1874-1883), Dorpacie (1883-1893), Krakowie (1894-1899), Petersburgu (1899-1918), Warszawie (1918-1929), a także na lubelskim KUL (1918-1920). Był członkiem Akademii Umiejętności. Jego karierę naukową zakłócały reperkusje prowadzonej przez niego działalności publicystycznej i politycznej. Z jej powodu – pod zarzutem propagowania panslawizmu – stracił profesurę Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1914 r. po opublikowaniu broszury Nacjonalnyj i tierritorialnyj priznak w autonomii był sądzony przez władze carskie i skazany na dwa lata więzienia – wyrok zmniejszono następnie do trzech miesięcy, ale utracił posadę uniwersytecką w Petersburgu (odzyskał ją na krótko po upadku caratu). W 1922 r. kandydował na prezydenta Rzeczypospolitej. Jego kandydaturę zgłosiły – zresztą bez zgody zainteresowanego – mniejszości narodowe, ale nie miała ona szans na zwycięstwo w głosowaniu przeprowadzonym w Zgromadzeniu Narodowym. Poglądy polityczne plasowały go w gronie przeciwników konserwatyzmu i zwolenników wolnomyślicielstwa i postępu obyczajowego, choć krytykował postępowość w wydaniu bolszewickim (gorąco agitował za koniecznością obrony Polski w czasie jej wojny z bolszewikami). Zwalczał poglądy nacjonalistyczne, względnie takie, które za nacjonalistyczne sam uważał. Gdy zaproponowano mu profesurę na nowopowstającym uniwersytecie w Wilnie, odmówił jej przyjęcia, tłumacząc, że polski uniwersytet w tym mieście może zostać potraktowany przez Litwinów jako instytucja mająca na celu ich polonizowanie. Był krytykiem kościoła instytucjonalnego i zwolennikiem rozdziału Kościoła od państwa – w oczach wielu swoich ideowych oponentów uchodził za jednego z czołowych przeciwników religii w II RP, choć dopiero w 1927 r. ogłosił formalne wystąpienie z Kościoła rzymsko-katolickiego. Napisał m.in. O driewniepolskom jazykie do XIV stoletija (1870), O ogólnych przyczynach zmian językowych (1891), Kaszubskij „jazyk”, kaszubskij narod i „kaszubskij wopros” (1897), Szkice językoznawcze (1904), Zarys historii językoznawstwa, czyli lingwistyki (glottologii) (1909), Charakterystyka psychologiczna języka polskiego (1915), Zarys historii języka polskiego (1922). Prace z dziedziny językoznawstwa uczyniły z niego jednego z najbardziej poważanych uczonych w tym zakresie. Zmarł 3 listopada 1929 r. w Warszawie.