Postać
Stefan Wyszyński 1901-1981

Urodził się 3 sierpnia 1901 r. w Zuzeli (pow. Ostrów Mazowiecka); w 1924 r. ukończył Seminarium Duchowne we Włocławku, w latach 1925-29 studiował prawo kanoniczne i nauki społeczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, uzyskując w 1929 r. doktorat z prawa kanonicznego. W latach 1930-39 działał w Akcji Katolickiej i Chrześcijańskich Związkach Zawodowych, od 1930 r. wykładał prawo kanoniczne i socjologię w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, w latach 1932-1939 redagował czasopismo „Ateneum Kapłańskie”. Okupację spędził na Lubelszczyźnie i w zakładzie sióstr franciszkanek w Laskach koło Warszawy, pełniąc również funkcję kapelana Armii Krajowej. Od 1945 r. kanonik włocławski i rektor Seminarium Duchownego we Włocławku, w latach 1946-1948 biskup ordynariusz lubelski. Od października 1948 r. arcybiskup gnieźnieński i warszawski, prymas Polski, od 1953 r. kardynał. Aresztowany w 1953 r., przebywał kolejno w Rywałdzie, Stoczku Warmińskim, Prudniku i Komańczy, nie ugiął się przed żądaniami złożenia godności prymasa, a okres odosobnienia wykorzystał do stworzenia programu moralnej odnowy życia religijnego - Wielkiej Nowenny przygotowującej do Milenium Chrztu Polski, którą rozpoczął Jasnogórskimi Ślubami Narodu w sierpniu 1956 r. Uwolniony w październiku 1956 r., podczas politycznej „odwilży”, kierował obchodami Millenium Chrztu Polski, usiłując zbudować duchową przestrzeń, która miała ocalić chrześcijańską tożsamość narodu. W tym celu zainicjował w 1957 r. m.in. nawiedzenie wszystkich polskich parafii przez kopię obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. W połowie lat 60. wraz z Episkopatem Polski zwrócił się do biskupów niemieckich z gestem pojednania narodów polskiego i niemieckiego, co spowodowało negatywną i gwałtowną reakcję władz partyjnych i państwowych. Członek watykańskiej Kongregacji Duchowieństwa i Komisji dla Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego, brał udział w pracach Soboru Watykańskiego II. Organizował życie religijne i współtworzył nowe diecezje na Ziemiach Zachodnich, po ukończeniu 75 lat złożył - zgodnie z wymaganiami kanonicznymi - funkcje, nie został z nich jednak odwołany. Odegrał znaczącą rolę w wyborze na tron papieski kardynała Karola Wojtyły, w latach 1980-1981 mediował między NSZZ „Solidarność” i władzami komunistycznymi. Opublikował m.in.: Zasięg i charakter zainteresowań katolickiej myśli społecznej (1937), Katolicki program walki z komunizmem (1937), Miłość i sprawiedliwość społeczna (napisana 1940, publ. 1990), List do moich kapłanów (1969), Kazania świętokrzyskie (3 t., 1974-1976), Listy pasterskie prymasa Polski 1946-1974 (1975), Kościół w służbie narodu (1981), Zapiski więzienne (1982), Nauczanie społeczne 1946-1981 (1990). Zmarł 28 maja 1981 r. w Warszawie, kilkanaście dni po zamachu na papieża Jana Pawła II i kilka miesięcy przed wprowadzeniem stanu wojennego. Od 1989 r. trwa jego proces beatyfikacyjny.