Słownik Polskiej Myśli Politycznej
Jan Dobrzański
Jan Dobrzański (1820-86), publicysta i dziennikarz, związany zrazu z radykalnym pismem lwowskim “Dziennik Mód Paryskich”, w 1848 r. jeden z głównych organizatorów radykalno- niepodległościowych komitetów we Lwowie, po powrocie z austriackich batalionów karnych w 1850 r. założył 4 lata później pismo “Nowiny”, przekształcone później w “Dziennik Literacki”, reprezentujący kierunek radykalno-demokratyczny; Dobrzński kierował “Dziennikiem” w latach 1856-65, następnie – w latach 1865-82 – był redaktorem “Gazety Narodowej”, prezentującej opcję “ultrapatriotyczną”, eksponującą ideę “nieprzerwalności spisku”, krytykowaną przez “stańczyków”. W latach 1875-81 i 1883-86 był dyrektorem teatru lwowskiego, założył szkołę dramatyczną, należał też do grona twórców Towarzystwa Pedagogicznego (1868). Józef (Atanazy) Rogosz (1844-96), pseud. Ajo, Verax, Gryzoń; dziennikarz i powieściopisarz, pochodził z rodziny szlacheckiej, uczestniczył w powstaniu styczniowym, w latach 1864-69 współpracował z “Gazetą Narodową”, 1869-71 redagował – wraz z J. Lamem – “Dziennik Polski”, a w latach 1874-76 “Tydzień”, prezentując poglądy liberalno-demokratyczne. Z czasem stał się bardziej umiarkowany, w 1893 r. założył w Krakowie “Glos Narodu”, a związawszy się ze środowiskami narodowymi jął kryty-kować radykalne tendencje, którym uprzednio sam hołdował. Autor głośne-go cyklu felietonów Choroby Galicji (1876-79), piętnujących galicyjskie zacofanie i pasożytnictwo przedstawicieli wielu warstw społecznych, oraz kilku powieści historycznych, poświęconych głównie spiskom galicyjskim z lat 1846-48 (m.in. Marzyciele z 1881 i Dla idei z 1885 r.).